تعاریف و تاریخچه بانکداری در ایران
۱-۱ تعریف واژه بانک
در لغت نامه دهخدا واژه بانک را (از ریشه لغت فرانسوی Banque و ایتالیایی Banca به معنی میزی که روی آن چیزهایی فروشند) سازمان و دستگاهی که محل ذخیره پول مردم است و بدان داد و ستد کنند یا داد و ستد آنجا انجام گیرد، معنی نموده، در تعریف دیگری که در کتاب بانک و بانکداری در ایران منیژه ربیعی رودسری آمده چنین بیان میدارد:
«بانک مشتق از بانکا Banco است که واژهای لاتینی و به معنای پیشخوان و نیمکتی است که صرافان ایتالیایی قرون وسطی در پشت آن به معامله و مبادله پول میپرداختند. برخی نیز معتقدند که بانک از واژه آلمانی Banca آن به معنای شرکت اخذ شده است. امروزه بانک به معنای مکانی برای عملیات پولی و اعتباری است که در آن به نقل و انتقال وجوه، صدور برات[۱]، نگاهداری سرمایه اشخاص و موسسهها میپردازند، و این سرمایهها با اعطای وام و اعتبار در امور اقتصادی، به جریان میافتد.» (ربیعی رودسری، ۱۳۸۰، ۱۳)
در فرهنگ لغات انگلیسی نیز معانی بسیاری برای لغت BANK آورده شده است که تعاریف مرتبط با گفتار این کتاب عبارتست از:
(The table or counter of a money-changer or dealer in money) (Oxford, 1989, 931)
به معنای میز یا پیشخان یک متصدی برای انجام امور پولی و تعویض پول
(The shop, office, or place of business of a money-dealer) (Oxford, 1989,931)
به معنای فروشگاه، دفتر یا هر مکانی که برای تجارت در ارتباط با امور پولی مورد استفاده قرار میگیرد.
(A business establishment in which money is kept for saving or commercial purposes or is invested, supplied for loans; or exchanged. The offices or building in which such an establishment is located) (Heritage, 1992, 145)
به معنای حرفهای که به منظور پسانداز نمودن پول، انجام تجارت و بازرگانی، سرمایهگذاری، اعطای وام یا تبدیل پول تاسیس گردیده است. همچنین دفتر یا ساختمانی که در آن چنین کسب و کاری (اشاره به معنای اول) استقرار مییابد.
۲-۱ تاریخچه بانکداری در ایران
قبل از ایجاد بانک با تشکیلات منسجم و سرمایه ملی د رایران این قبیل امور توسط تجارت خانهها و موسسات داخلی معتبر و صرافیهای[۲] عمده انجام میگرفت. این گونه بنگاهها به اموری از قبیل نقل و انتقال پول، تنزیل بروات تجارتی و صدور بیجک (قبول ودیعه) و امثال آن اشتغال داشتند. لیکن پس از گسترش فعالیت بانکهای خارجی که در ذیل به آنها اشاره میگردد، این بنگاهها به تدریج از صحنه رقابت خارج گردیده و فعالیت آنها متوقف گردید.
[۱] – «برات به معنای برگه حواله پرداخت قرض و زمان ادای دین و نیز چک از ابداعات موسسههای صرافی دوره ساسانی است.» (گیرشمن، ۱۳۶۴، ۴۰۸)
[۲] – سابقه تاسیس صرافی در ایران به دوره هخامنشی و پس از تصرف بینالنهرین و سقوط امپراطوری بابل توسط کوروش بر میگردد، از آنجاییکه این کشور مرکز عمده بازرگانی جهان قدیم بود، موسسههای صرافی «اجی بی و پسران» و «پسران موراشوازنیپ پور» را یهودیان در آن دایر کرده بودند که به خدمت دولت ایران در آمد (برای اطلاعات بیشتر به کتاب تاریخ ایران قدیم نوشته استاد حسن پیرنیا مراجعه شود)
فهرست مطالب | |
چکیده | ۹ |
فصل اول: مبانی نظری طراحی بانک | ۱۰ |
۱-۱ تعریف واژه بانک | ۱۱ |
۲-۱ تاریخچه بانکداری در ایران | ۱۲ |
۱-۲-۱ بانک جدید شرق | ۱۳ |
۲-۲-۱ بانک شاهنشاهی ایران | ۱۳ |
۳-۲-۱ بانک استقراضی ایران | ۱۴ |
۴-۲-۱ بانک عثمانی | ۱۴ |
۳-۱ آغاز کار بانکهای ایرانی | ۱۴ |
۱-۳-۱ بانک سپه | ۱۵ |
۲-۳-۱ بانک ملی | ۱۵ |
۳-۳-۱ بانک کشاورزی | ۱۶ |
۴-۳-۱ بانک مسکن | ۱۷ |
۵-۳-۱ بانک صنعت و معدن | ۱۷ |
۴-۱ طراحی و بانک | ۱۸ |
۱-۴-۱ اهمیت مسئله طراحی در ساختمان بانکها | ۱۸ |
۲-۴-۱ انواع ساختمان بانکها | ۱۹ |
۳-۴-۱ ساختمانهای ستادی | ۲۰ |
۴-۴-۱ ساختمانهای شعب | ۲۰ |
۵-۱ الگوی ساختمان بانک در ایران | ۲۰ |
۶-۱ وضعیت ساختمان بانکها در ایران | ۲۲ |
۷-۱ آسیبشناسی ساختمان بانکها | ۲۳ |
۱-۷-۱ مشکلات مربوط به طراحی | ۲۴ |
مصالح | ۲۵ |
مسئله فرم و همجواری | ۲۵ |
مسائل مربوط به عملکرد | ۲۶ |
سرعت و کیفیت | ۲۶ |
جایگزاری مناسب عناصر | ۲۷ |
۲-۷-۱ مشکلات مربوط به جانمایی (مکانیابی) ساختمان بانکها | ۲۸ |
مشکل تبدیل کاربری | ۲۸ |
۳-۷-۱ مشکلات ناشی از تصمیمات درون سازمانی و محدودیتهای آئیننامهای | ۳۰ |
۴-۷-۱ مشکلات مربوط به انتخاب مجری و انجام فرآیند مناقصه | ۳۴ |
۸-۱ عوامل تاثیرگذار بر روند طراحی | ۳۵ |
۱-۸-۱ گرایش به علوم و مباحث روز در آفرینش طرح | ۳۵ |
۲-۸-۱ بانکداری الکترونیک | ۳۶ |
۳-۸-۱ نور در طراحی بانک | ۳۷ |
۴-۸-۱ سیالیت و انعطافپذیری طراحی بانک ها | ۳۸ |
۵-۸-۱ هویت سازمانی | ۳۸ |
۶-۸-۱ زیبایی طرح | ۳۹ |
۷-۸-۱ پایداری | ۳۹ |
۸-۸-۱ تامین فعالیتهای حرکتی و آسایش فیزیولوژیک | ۴۱ |
۹-۸-۱ سیستمهای هوشمند ساختمانی | ۴۲ |
۱۰-۸-۱ رابطه طراح، سفارش دهنده طرح یا کارفرما و بهرهبردار یا استفاده کننده | ۴۴ |
۹-۱ عوامل کیفی موثر در انتخاب سایت | ۴۵ |
۱-۹-۱ ویژگی زمین | ۴۵ |
۲-۹-۱ دسترسی منطقهای و محلی | ۴۵ |
۳-۹-۱ دسترسی به خدمات همگانی | ۴۵ |
۴-۹-۱ هزینههای آمادهسازی | ۴۵ |
۵-۹-۱ قابلیت دیده شدن از مسیرها و خیابانهای عمومی | ۴۶ |
۶-۹-۱ سازگاری با کاربریهای اطراف | ۴۶ |
۷-۹-۱ ویژگی اقتصادی محل احداث پروژه | ۴۶ |
۱۰-۱ نمونههای موردی | ۴۷ |
۱-۱۰-۱ نمونههای داخلی | ۴۸ |
۱-۱-۱۰-۱ سبک نئوکلاسیک (دوران پهلوی اول تا پایان دهه ۳۰) | ۴۸ |
ساختمان صندوق پسانداز ملی | ۴۸ |
بانک ملی شعبه بازار | ۵۰ |
شعبه مرکزی بانک مسکن | ۵۳ |
بانک سپه شعبه اصفهان | ۵۴ |
۲-۱-۱۰-۱ سبک بینالملل (اواسط دهه ۳۰ تا اواخر دهه ۵۰) | ۵۵ |
۳-۱-۱۰-۱ ساختمانهای مدرن (ساخته شده طی دو دهه اخیر) | ۵۷ |
ساختمان مرکزی بانک توسعه صادرات ایران واقع در اراضی عباسآباد تهران | ۵۹ |
۲-۱۰-۱ نمونههای خارجی | ۶۳ |
۱-۲-۱۰-۱ بانکهای کشور ترکیه | ۶۳ |
۲-۲-۱۰-۱ بانکهای کشور ژاپن | ۶۵ |
۳-۲-۱۰-۱ بانکهای اروپایی | ۶۶ |
فصل دوم: مطالعات بستر طرح و اقلیم محدوده طرح | ۷۱ |
۱-۲ مقدمه | ۷۲ |
۲-۲ ویژگیهای جغرافیائی شهر تهران | ۷۳ |
۱-۲-۲ موقعیت طبیعی شهر تهران | ۷۳ |
۲-۲-۲ ویژگیهای اقلیمیشهر تهران | ۷۴ |
۱-۲-۲-۲ دما و رطوبت | ۷۴ |
۲-۲-۲-۲ بارندگی | ۷۵ |
۳-۲-۲-۲ وزش باد | ۷۶ |
۴-۲-۲-۲ شرایط حرارتی در فضاهای آزاد | ۸۰ |
۵-۲-۲-۲ شرایط حرارتی در فضاهای داخلی | ۸۱ |
۳-۲ توپوگرافی | ۸۴ |
۴-۲ آبهای سطحی | ۸۴ |
۵-۲ آبهای زیرزمینی | ۸۵ |
۶-۲ مطالعات زمین شناسی | ۸۷ |
۷-۲ خطر زمین لرزه گسترده تهران | ۸۹ |
۸-۲ جهت گیری ساختمان در رابطه بااقلیم | ۹۱ |
۱-۸-۲ فرم ساختمان در رابطه با اقلیم | ۹۱ |
۲-۸-۲ جهت در سایبان | ۹۲ |
۹-۲ تحلیل سایت | ۹۳ |
فصل سوم: فضاهای مورد نیاز و ضوابط و استانداردهای طراحی | ۹۸ |
۱-۳ اجزاء و فضاهای اصلی موثر در طراحی بانک | ۹۹ |
۱-۱-۳ ورودی | ۱۰۰ |
۲-۱-۳ پیشخان یا کانتر | ۱۰۰ |
۳-۱-۳ سالن معاملات | ۱۰۱ |
۴-۱-۳ فضای کارمندان | ۱۰۲ |
۵-۱-۳ فضای مشتریان | ۱۰۲ |
۶-۱-۳ اطاق رئیس | ۱۰۳ |
۷-۱-۳ سالن اعتبارات | ۱۰۴ |
۸-۱-۳ پلههای ارتباطی | ۱۰۵ |
۹-۱-۳ خزانه | ۱۰۵ |
۱۰-۱-۳ بایگانی | ۱۰۶ |
۱۱-۱-۳ اطاق رک و منبع تغذیه اضطراری (UPS) | ۱۰۷ |
۱۲-۱-۳ فضاهای خدماتی | ۱۰۸ |
۲-۳ ضوابط کلی طراحی | ۱۰۸ |
دیاگرام های ارتباطی فضاها | ۱۱۰ |
۳-۳ طرح کلی پلان باز | ۱۱۲ |
۴-۳ اصول پلان باز | ۱۱۲ |
۵-۳ ماشینهای تحویل پول نقد | ۱۱۳ |
۶-۳ صندوقهای خصوصی و اتاقهای مخصوص صندوقها | ۱۱۴ |
۷-۳ درهای اتاقهای گاوصندوقی | ۱۱۹ |
۸-۳ موقعیت تحویلدار | ۱۱۹ |
۹-۳ اتوبانکها | ۱۲۰ |
فصل چهارم: روند طراحی و ارائه نقشه ها | ۱۲۲ |
منابع | ۱۳۰ |