دانلود رایگان پروژه کتابخانه
این پروژه شامل:
پلان طبقات
پلان فونداسیون
نما
برش
تاریخچهٔ کتاب و کتابخانه در عهد باستان
از خرابه‌های شهرهای باستانی سومریان چنین برمی‌آید که سومریان در حدود ۲۷۰۰ سال قبل از میلادمسیح کتابخانه‌های شخصی، مذهبی و دولتی بر پا کرده‌بودند، مشهور است که کتابخانه «تلو» مجموعه‌ای متجاوز از ۳۰۰۰۰ لوحهٔ گلین داشته‌است، تمدن سومریان از ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد پا گرفت و در عهد طلایی «اور» شکوفا شد.
مورخان سومری ثبت تاریخ جاری و بازسازی داستان گذشته‌شان را آغاز کردند؛ کهنترین نظام نگارش شناخته‌شده «خط میخی» است و اعتبار سومری‌ها به‌سبب ابداع این خط و خدمت بزرگ آنها به بشریت است.
برای نوشتن از قلم فلزی و تیزی (به‌شکل میخ) استفاده می‌کردند و بر موادی چون گِل نرم، عاج یا چوب می‌نوشتند. برای این منظور کاتبانی تربیت‌شده وجود داشتند و پس از نوشتن، گِل نرم را می‌پختند تا سخت شود. قطعات گِلِ پخته به‌صورت لوحه، نخستین کتابهایی است که تاکنون کشف کرده‌اند. چون لوحه‌ها ابزار ثبت اطلاعات تجاری، آثار مذهبی شامل دعاها، مناسک، علائم جادویی، افسانه‌های مقدس و حکایات و روایات قومی و ملی بودند.
می‌بینیم که برای این لوحه ادبیات، اندیشه‌های اجتماعی، سیاسی و فلسفی خود را حفظ کرده‌اند و در میان مواد حفاری شده از خرابه‌های شهرهای باستانی سومری لوحه‌هایی وجود دارد که قطعات ادبی هزاران سال کهنتر از ایلیاد در آنها نقش بسته‌است.
سومریان کهنترین ادبیات شناخته شده انسان را تدوین کردند[۱] از تمامی متونی که بر گِل یا مواد مناسب نگاشته‌است و تاکنون به‌دست آمده درمی‌یابیم که ۹۵٪ این متون به امر بازرگانی، اداری و حقوقی ارتباط دارند.
فرهنگ سومری برای مدتی بیش از ۱۵۰۰ سال یعنی از نیمهٔ هزارهٔ چهارم تا آغاز هزارهٔ دوم ق. م بر سرزمین «رافدین» سیطره داشت. در ازای این تاریخ، نویسندگان سومری توانستند شمار بسیاری از متون را در مو ضوعات مختلف و در نسخه‌های متعدد به نگارش درآورند. برخی از افسانه‌های رایج، مانند داستان «دلاور ناکام گیلگَمِش»، در نسخه‌های فراوان و روایت‌های گوناگون به‌جا مانده‌است.[۲]
سومریان این گِل‌نوشته‌ها را در معابد یا کاخ‌های سلطنتی یا مدارس حفظ می‌کردند.[۳] درحقیقت، سومریان نخستین کسانی بودند که این دستاوردها را به این هدفِ روشن، یعنی حفظ آن برای نسلهای آینده، ثبت کردند. به عبارت دیگر سومریا ن کسانی بودند که به کتاب نقشی اختصاص دادند که تا به امروز با آن در ارتباط است. بدین معنا که دستاوردهای فرهنگی و فناوری انسان را پاس دارد و پاسخگوی اهداف قانونی و آموزشی و دیگر نیازهای روزانه او باشد.[۴]
پس از سومریان، به تمدن بابلیان می‌رسیم. بابلیان نوشتن خط میخی و همهٔ دانشهای ریاضی و ستاره‌شناسی و غیره را از سومریان آموختند. کتابخانه‌هایی در معابد و قصرها وجود داشتند و یکی از مهم‌ترین و بهترین نمونه‌های آنها کتابخانهٔ «بورسیپا» بود که یکی از شاخص‌ترین کتابخانه‌های عصر باستان بود. از مهم‌ترین آثار باقیمانده از تمدن بابلیان می‌توان قانون حمورابی را نام برد.[۵]
بنای کتابخانه در جهان
به دوران کهن و قرن‌ها پیش از میلاد مسیح می‌رسد. نخستین سنگ بنای کتابخانه را سران و زمامداران کشورها، نه به قصد و نیتِ صرفاً ایجاد کتابخانه، بلکه به‌خاطر حفظ و نگهداری اسناد و گزارش‌های مخصوص و محرمانه پایه‌گذاری کردند. درحقیقت، خودِ این عمل بیانگر آن است که در زمان قدیم چندان اختلاف و تفاوت مخصوص و محسوس بین اتاقی که اسناد و گزارش‌ها را در آن نگهداری می‌کرده‌اند وجود نداشته‌است.[۶]
کتابخانه‌های آشوریان
پادشاهی آشوریان هم‌زمان با فرمانروایی بابلیان بود. مشهور است که کتابداری به‌منزلهٔ یک پیشه به آن دوران بازمی‌گردد. آشور بانیپال، که از سال ۶۲۶ تا ۶۶۸ ق. م می‌زیست، نخستین مفسّر کار کتابداری در نظر گرفته می‌شود. وی در شهر نینوا کتابخانه‌ای بزرگ تأسیس کرد و کاتبانی را به کتابخانهٔ بورسیپا گسیل داشت تا لوحه‌های گلی را استنساخ و نوشته‌های موجود در آنجا به کتابخانه نینوا منتقل کنند.[۷]
«آشور بانیپال» را باید به‌حق کتابدار پادشاه باستانیِ تاریخ تمدن نامید. در تاریخ کتابخانه برای نخستین بار در کتابخانهٔ نینوا به فهرست برمی‌خوریم. لوحه‌ها با نظمی منطقی برحسب موضوع یا نوع مرتب شده و هر یک نشانهٔ شناسایی داشت و سیاههٔ محتوای هر اتاقک یا حجره که بر سردر آن کنده‌کاری شده‌بود در فهرست نیز مندرج بود. کتابخانهٔ آشور بانیپال در نینوا تصویر کم و بیش کاملی از رشد و پیشرفت نگارش و شکل و شیوهٔ نگهداری میراث انسانی در فرهنگ سومری، بابلی و آشوری را طی ادوار آغاز تاریخ در اختیار می‌گذارد.
«گیتز» در همین ارتباط اظهار می‌دارد که اگر سهم سومریان در تمدن بشر اختراع خط و نگارش و سهم بابلیان قانون بود، عطیه آشوریان به آیندگان کتابخانه سازماندهی شده به شمار می‌رود. پس از مرگ آشور بانیپال کتابخانه به حیات خود ادامه داد تا اینکه در سال۶۱۲ پیش از میلاد (میدی کیازاس) نینوا را تخریب کرد و پس از آن شهر تجدید بنا نشد. به همین دلیل باستان شناسان توانستند باقیمانده کتابخانه آشوریان را به همان شکلی که سربازان میدی ترک کرده بودند کشف کنند.
دیدگاه های شما